Emaitzen azterketa (III): boto eta pertzepzioekin jolasean

Hauteskundeak bukatu ostean, Euskal Herriko alderdi desberdinek, eta bereziki abertzaleek eta euren inguruko hedabideek, borroka berri bat hasi zuten herritarrei ‘argitzeko’ nork irabazi zituen hauteskundeak EAEn eta Hego Euskal Herrian. Artikulu eta adierazpen amaigabeetan magia joko ugari entzun eta irakurri behar izan ditugu erraza den kontu batentzat. Izan ere, zenbakiek ez dute hainbesterako ematen, batez ere, behin interpretaziorako irizpideak garbi uzten badira. Baina, alperrik, politikariek eta hauen ondoko kazetariek literatura egin nahi izan dute. Izan ere, emaitza zehatz bat lortzea bezain inportantea da lortutakoa arrakasta bat izan dela saltzea. W. I. Thomas soziologoak esan zuen jendeak zerbait erreala bezala definitzen badu (nahiz eta ez existitu), orduan bere ondorioetan erreala izango dela. Gure kasuan, hauteskunde interpretazio zehatz bat gailentzen bada eta mezu hartzaileek edukia barneratu eta sinesten badute, orduan pertzepzioa (nahiz eta okerra izan) erreala izango da bere ondorioetan.

Baina zein izan daitezke ondorio erreal hauek? Zure hautesleriaren morala igotzea eta ‘autobetetzen den profeziara’ jolastea. Thomasen teoreman oinarrituta, Mertonek ‘autobetetzen den profezia’ garatu zuen. Honen arabera, hasiera batean, egoera baten definizio ‘faltsua’ da, zeinak jokabide berri bat sortzen baitu hasierako definizio faltsua ‘egiazko’ bihurtuz. Adibidez, osasuntsu dagoen banku bati buruzko egoera kaskarra bezala definitzen badugu, litekeena da bere bezeroak izutzea eta dirua bankutik ateratzea. Horrela, arazorik ez zuen bankuak diru funtsak galdu ahala gaizki egotera pasatuko da, profezia autobetez. Hori politikara ekarrita izan zen PP eta PSOE saiatu zirena egiten 2001eko Eusko Legebiltzarreko hauteskundeetan. Gehiengo konstituzional (nazionalista espainola) zetorrela iragarri zuten behin eta berriro, egoera faltsu baten definizioak errealitatea eraldatuko zuenaren esperantzarekin. Helburu horrekin eskura zituzten inkesta, hedabide eta unibertsitateko irakasle guztiak erabili zituzten aurresate faltsua egiteko, baina, egia bada hautesleriaren parte batek modako joerekin bat egitea atsegin duela, oro har, hauteskunde soziologian zaila izaten da aldaketa handiak gertatzea gertakari larririk gertatu ez bada. Nortasun politikoaz ari gara eta ez da ohikoena hau aldatzea gutxiengoan gelditu daitekeelako. Orduko Jaime Mayor Orejak eta Nicolas Redondo Terrerosek hauteskundeak irabazi nahi baldin bazituzten, hobe zuten euskal hautesleriaren diagnostiko on batekin lan egitea, autobetetzen den profeziarekin jolastea baino.

Hamar urte beranduago, bi aukera politiko abertzale nagusiek arrisku berbera dute, baina bereziki Amaiurrek. Izan ere, Eusko Alderdi Jeltzalean hausnarketa publikoak ari dira bideratzen arduratuak daudelako bi zutabe abertzaleen arteko borroka itxiarekin. Ezker Abertzale anitzean aldiz, publikoki ez da horrelako seinalerik sumatzen eta, atera dituzten zazpi diputatuengatik, badirudi emaitzak onak bezala interpretatzen dituztela bere osotasunean. Neurri batean ulergarria da, hautesleen ilusioa mantendu nahi izatea zilegi da, baina batzuetan iruditu zait instintiboki autobetetzen den profeziara jolastean ari direla. Gertu daude Eusko Legebiltzarreko hauteskundeak (seguruenik datorren urteko urrian edo azaroan ospatuko dira) eta horregatik, lortutako emaitzak hauspotu eta interpretazioak behartu egin dituzte kasu batzuetan (GARA egunkaria irakurtzea baino ez dago horretarako). Amaiurrek arrazoi asko ditu ilusioa mantentzeko eta interpretazio positibo bat egiteko hauteskunde emaitzei dagokionean, baina badirudi bere ingurukoen artean ahaztu egin dutela diagnostiko on batek, eta ez autoengainuak, lagunduko duela bere emaitzak hobetzen eta proiektu politikoa zabaltzen.

--
Hurrengo sarrera: Hego Euskal Herriko emaitzei begiratu azkar eta erraz bat emango diet, bide batez eman diren zenbait informazio interesatu desmuntatuz.